JANE GOODALL
Jane Goodall naturalista, etologoa eta ingurumena zaintzearen aldeko aktibista da. 1934ko apirilaren 3an jaio zen Londresen. Bere haurtzaroan eta gaztaroan bere familiaren etzean bizi zen Bournemouthen. 23 urterekin Keniara joan zen bere ametsa betetzeko: afrikako animaliari buruz idaztea. Han Louis Leakey antropologo ospetsuarekin lan egin zuen 1960 arte. 1960an Gombera (Tanzania) joan zen txinpantze basatiak ikasteko. 1977an Jane Goodall Intitutoa sortu zuen animaliak ikertzeko eta mantentzeko.
- Animalien gizarte portaeraren azterketa estilo intelektual berria ezarri zuen, banakoei izena jarri baitzien, zenbakiaren ordez.
- Txinpantzeek elkarri agur musu edo besarkada batez egin diotela, batzuetan taldean ehizatu eta haragia jaten dutela, eta tresnak egin eta erabiltzen dituztela ikusi zuen.
- Nazio Batuen bake enbaxadorea 2002an eta Príncipe de Asturias sariduna 2003an.
MARIE CURIE
Maria Slodowska 1867an jaio zen Varsovian (Polonian) eta 1934an hil zen Sancellemozen (Frantzian). Bere lehenengo urteetan Varsovian bizi izan zen. Bere gurasoak irakasleak ziren eta Curie hamaika urte bakarrik zituenean, ama hil zen. Oso gaztea zenetik, Curieri irakurtzea gustatzen zitzaion eta hamabost urterekin graduatu zen. Ezin izan zuen unibertsitatera joan, emakumeentzat debekatuta zegoelako, baina eskola klandestinoetara joaten zen.Bere ahizpa nagusia, Parisera joan zen unibertsitateko titulu ofiziala lortzeko. Bere ahizpa joan ondoren, Marie ere joan zen. Parisean fisika eta matematika ikasi zituen. Lizentziatu ondoren, bere senarra Pierre Curie ezagutu zuen, eta Maria Slodowska, ezkondu ondoren, bere izen/abizena aldatu zituen. 1934an, Marie Curie Salanchesen hil zen leucemia dela eta. Segur aski, leuzemia izan zuen hainbeste urtetan zehar erradiaktibitatearekin lan egiteagatik.
Gauza asko lortu zituen:
- Bi Nobel sari lortu zituen lehenengo persona izan zen: Fisikakoa 1903an eta Kimikakoa 1911n.
- Bi elementu kimiko aurkitu zituen: polonioa eta radioa.
- Lehen Mundo Gerran zaurituen diagnostikoa egiteko erradiografia unitate mugikorrak erabiltzea proposatu zuen. Unitate horiei “petit curie” deitu zitzaien.
HENRIETTA SWAN LEAVITT
Henrietta Lancaster, Massachusetts, Estados Unidos, jaio zen 1868an. Graduatu gaur egun Radcliffe College 24 urterekin egin zuen eta hurrengo urtean boluntario Harvard Unibertsitateko Behatokiaren gisa hasi zen lanean. Bertan, emakume talde bat, literalki izeneko 'kalkulagailuak' (ordenagailuak) egindako lanen nahiko mekanikoak, hala nola handiz aztertu argazki plakak edo egin lapurtera kalkuluak (hortik datorkio izena) gisa.
- 1893tik Harvard College Behatokiko astronomoa izan zen. Garai hartan, emakumeek ezin zuten teleskopiorik erabili, ezta kategoria jakin bat gainditu ere.
- Izar aldakorren (Cepheides) periodoaren eta argitasunaren arteko erlazioa aurkitu zuen. Horren bidez, unibertsoko distantziak neur daitezke eta horri esker izan genuen bere neurrigabetasunaren berri.
